Bijlmerstad

Gepubliceerd als De laatste Bijlmerflat op: website De Architect, 2016

 

Eind vorig jaar woonde ik een bijzondere en misschien historische gebeurtenis bij. In de Kleiburgflat in de Amsterdamse Bijlmermeer werd feest gevierd. Ter gelegenheid van de oprichting van het zogenoemde Kleiburgklooster schonken de kloosterlingen door het henzelf gebrouwen kloosterbier. Plaats van handeling was de brede galerij op de tweede verdieping van dit lange, betonnen flatgebouw, de ooit zo vermaledijde en mislukte droogloop naar de ooit levensgevaarlijke parkeergarages. Juist op die plek was het druk. Met stokken en plastic zeilen was van de winderige droogloop van weleer een feesttent gemaakt.

Zeven flats aan de brede galerij werden ingewijd als klooster. De balkons aan de achterkant zijn met elkaar verbonden. Een van de zeven flats bevat een keuken, een buurtkamer, logeerkamers en een kapel en heeft ook op de begane grond een toegang. Er zijn plannen voor een kloostertuin bij het gebouw. Niet veel later bezocht ik nogmaals de Kleiburgflat, nu met de redactie van het Jaarboek Architectuur. Architect Kamiel Klaasse vertelde enthousiast over zijn renovatieplan. Moeiteloos bewees hij dat de architectuur van deze enorme gebouwen tot in de details was uitgewerkt. Het ruwe grindbeton van de borstweringen heeft een kilometerslange, verfijnde houten handleuning en bevat een klein ruitje.

Architect Jan van Grunsven liet zien hoe hij zijn flat aan het verbouwen is. Net als de kloosterlingen, realiseert hij een unieke, persoonlijke woonomgeving. Hij heeft een enorm daklicht laten maken. Daaronder had hij een tafel ingewijd met de maquettes van zijn huis en de resultaten van zijn jarenlange studies naar de Bijlmermeer.

Wat is het geheim van dit succes? Het heeft in de eerste plaats te maken met de afwaardering van het corporatiebezit. De projectontwikkelaar heeft de Kleiburgflat voor één Euro gekocht en heeft het casco gerenoveerd. De kopers van de flats zorgen zelf voor de investeringen die nodig zijn om het gebouw bewoonbaar te maken, in tijd, arbeid en geld. Maar dat is niet het hele antwoord. Drie jaar geleden sprak ik de Duitse architect Hans Kollhoff over de toekomst van de naoorlogse stad. Zijn antwoord was resoluut. Hij zou daar geen cent insteken, in de verbetering van die gammele wederopbouwflats. Dat gebrek aan vertrouwen is Kamiel Klaasse, Jan van Grunsven, de bewoners van het Kleiburgklooster en de andere privé investeerders vreemd. Hun geloof in de Bijlmermeer is een van de andere succesfactoren van de Kleiburgflat. Van het tomeloze enthousiasme van Kamiel Klaasse en de geduldige studies van Jan van Grunsven naar de vitaliteit van de naoorlogse Bijlmerstad valt het nodige te leren.