3 augustus 2020 – Het Britse architectuurcentrum onder leiding van Ellis Woodman heeft het online platform The 100 Day Studio opgezet, waar internationale gasten via Zoom presentaties van maximaal een uur geven. Zojuist gaf ik de 82e presentatie over de Rotterdamse baksteenarchitectuur in de periode 1930-1950. Het cliché is dat Rotterdam een hoogbouwstad van staal en glas is, kant’lend in het tegenlicht, zoals nachtburgermeester J.A. Deelder dichtte. Natuurlijk is de stad ingewikkelder dan dat.
In de jaren ’30 werd het City Ideaal geformuleerd. Tijdens het interbellum waren stadsbouwmeester Willem Witteveen en stadsarchitect Ad van der Steur eendrachtig aan een comfortabele, moderne woonstad worden met brede boulevards, geflankeerd door stevige gebouwen. De stedebouwkunde en de architectuur hadden een wederkerige verhouding. De baksteen was uitgangspunt voor beide.
Die baksteenstad is terug te vinden in de wijk Blijdorp. Er zijn nog veel andere plekken in de stad waar aanzetten van het City Ideaal te vinden zijn. Witteveen is in 1941 begonnen met de wederopbouw van het stadscentrum. Dat ging uit van een precieze uitwerking van de stad in kleine kavels. De verwezenlijking van het City Ideaal had een belangrijk nadeel. Het vroeg volgens sommigen teveel tijd. In 1944 werd Witteveen aan de kant gezet. Voor Dag 82 maakten wij een simpele bewerking van een foto van de Blaak die suggereert hoe die er volgens hem uit had kunnen zien (zie boven).
De stedebouwkundige Cornelis van Traa kreeg de opdracht een flexibel plan, het zogenaamde Basisplan, te maken dat snel te verwezenlijken was. De rest is geschiedenis.
De video-opname van de lezing Rotterdam Built in Brick kan hier bekeken worden.
Stadsgezicht
Tegenwoordigheid van geest
en realisme in ’t kwadraat
vieren onverstoorbaar feest
in een opgebroken straat
Hoog en spijkerhard de hemel
met een blikkerende zon of
zwart en laag in wilde wemel
langs skeletten van beton
Doorheen geloken luxaflexen
tórenhoog de wooncomplexen
stapelen den einder dicht
Posthistorisch vergezicht –
Rotterdam gehakt uit marmer
kant’lend in het tegenlicht
J.A. Deelder, nachtburgermeester van Rotterdam